Historisch gezien is over het begrip wedden niet zoveel bekend. Gezien de menselijke drang tot het zoeken naar spanning zal het altijd wel in een of andere vorm bestaan hebben, maar in georganiseerde vorm komen we het pas in de twintigste eeuw tegen, vooral in Engeland. Het georganiseerd wedden kon ook pas opkomen met de verbetering van de communicatiemethoden. We weten dat in Engeland tientallen jaren bookmakers actief waren, maar ze waren strikt genomen allemaal illegaal. Pas in 1961 werd, nota bene door een conservatieve regering, het besluit genomen de betting shops te reguleren. Er zijn er vele duizenden in het Verenigd Koninkrijk.
Paarden
Het afsluiten van weddenschappen gebeurde oorspronkelijk vooral op de renbanen. Wedden, dat was wedden op paarden. Een oude volksbenaming voor bookmaker is ‘turf accountant’ en turf is een Engelse uitdrukking voor renbaan. Het aantrekkelijke van deze vorm van wedden was dat je het ter plekke kon doen en al vrij snel het resultaat wist. Je kon tot vlak voor een race nog kijken hoe de noteringen waren en een weddenschap plaatsen. Met de intrede van de telefoon kon dat zelfs op afstand gebeuren. Het contact tussen bookmaker en wedder was daarbij een kwestie van vertrouwen. In tal van films zie je hoe wedders, die hun wedschulden niet kunnen betalen, worden opgezocht door een paar overtuigende heren, die het meestal niet bij een goed gesprek alleen lieten.
De rol van de bookmaker
Op het moment dat een bookmaker besluit weddenschappen uit te schrijven, komt deze ook met een basisnotering. Dat is een soort multiplier op de inzet. Dit wordt uitgedrukt in een breukgetal, bijvoorbeeld 5/1. Dit betekent niet anders dan dat op elke inzeteenheid (dollar, euro, pond) met een factor vijf wordt uitbetaald. De laagste inzet is 1/1, wat betekent dat het wedden nutteloos is, bijvoorbeeld een weddenschap dat morgen de zon opgaat. Hoe hoger het eerste getal, hoe hoger de uitkering. De hoogste startnotering is vaak 1000/1, wat je bijvoorbeeld kunt winnen als Noord Korea wereldkampioen voetbal wordt in 2014. Wie dus 1000 euro daarop inzet, kan 1000×1000 is een miljoen euro tegemoet zien als de voetballers uit dat land de geest krijgen. Soms zie je een notering van 7/2, maar dat is puur een makkelijker schrijfwijze voor 3,5/1. Goed, de weddenschap is uitgeschreven en er wordt op gereageerd. Bij een toernooi als het WK Voetbal zal er op allerlei landen gewed gaan worden. Het verloop van die weddenschapen beïnvloeden de noteringen van de bookmakers, vergelijkbaar met de beurskoersen. Stel dat Noord Korea in 2014 een heel goed team blijkt te hebben, dan zal de 1000/1 notering heel snel worden bijgesteld. Wie echter op de koers 1000/1 heeft ingezet krijgt dat ook uitbetaald, ook als de notering inmiddels gezakt is naar bijvoorbeeld 2/1 en Noord Korea het toernooi wint. De bookmaker brengt dus de wedstrijden naar de beurs zou je kunnen zeggen en houdt tegelijkertijd de ontwikkelingen bij en past daarop de noteringen aan.
Sport wordt mondiaal
Met de introductie van de televisie is sport duidelijk een mondiale aangelegenheid geworden. Een WK Voetbal of Olympische Spelen worden door een paar miljard mensen over de hele wereld bekeken. Het enige dat in de weg zit dat ze allemaal tegelijk kijken is het tijdsverschil. De ontwikkeling van de sport als een zeer belangrijk maatschappelijk gebeuren maakt dat ook sportweddenschappen over de hele wereld worden afgesloten. Soms zijn duizenden bookmakers actief met dezelfde weddenschappen. Het kan de moeite lonen om op internet rond te kijken wie de beste noteringen heeft voor de wedstrijd waar jij op wilt gaan wedden. Het internet is na de televisie de tweede belangrijke ontwikkeling, die het begrip sportweddenschappen een enorme ‘boost’ heeft gegeven. Het is niet waarschijnlijk dat een bookmaker in Las Vegas een telefonische weddenschap uit de Achterhoek op een wedstrijd uit de NFL (America Football) accepteren zal. Maar via het internet kan dat wel, want de betaling kan ook direct via het internet plaatsvinden. Er is hierbij wel een andere belemmering: sportweddenschappen zijn niet overal gelegaliseerd of soms beperkt tot één staatsorganisatie, die alleen weddenschappen van de eigen inwoners accepteert. Hoe zich dat in de toekomst zal ontwikkelen is niet duidelijk. Het lijkt erop dat het allemaal voor de consument makkelijker zal worden en dat allerlei politieke en ethische barrières geleidelijk aan zullen verdwijnen.
Maakt wedden sport leuker?
De gestaalde liefhebbers van paardenraces weten daarop het antwoord allang. Natuurlijk maakt wedden sport leuker. Kijken naar een race is op zich al leuk, maar als je op één van de paarden wat geld gezet hebt is het extra spannend. Je hebt automatisch een favoriet in die race lopen en dat vergroot de betrokkenheid. Wie op kantoor meedoet aan een Tour de France pool, waarbij per etappe de top tien bij de aankomst moet worden voorspeld, zal met extra aandacht naar de finish op TV kijken of met rode koontjes naar de radio luisteren. Het is tegenwoordig al helemaal geen uitzondering meer dat op zulke momenten via het internet het verloop van de race gevolgd wordt. In Engeland hebben veel bedrijven volledig ingerichte TV kamers, waar de hoogtepunten in de sport gevolgd kunnen worden en de dames hun favoriete soap kunnen bekijken. Die bedrijven kennen een opvallend laag ziekteverzuim, dus zo gek is dat idee nou ook weer niet. Wedden kan sport dus leuker maken, al moet daarbij worden aangetekend dat dit allen opgaat als de weddenschappen ook verantwoord zijn aangegaan. Wie daarentegen het huishoudgeld er doorheen jaagt of bij allerlei collega’s geld moet lenen in de hoop dit allemaal weer terug te winnen, is hard bezig een serieus probleem voor zichzelf te creëren.
Niet bij sport alleen
Bij veel bookmakers kun je ook weddenschappen op heel andere gebeurtenissen sluiten, soms op het bizarre af. Komt er een Paus te overlijden (wat met een zekere regelmaat gebeurt) dat kun je de volgende dag al weddenschappen afsluiten wie de volgende gaat worden. Wedden op de uitslag van politieke verkiezingen, of de toewijzing van de Oscars, het is allemaal mogelijk. Dat brengt ons bij een heel andere vorm van het plaatsen van weddenschappen.
Betting exchange
Sinds een aantal jaren bieden sommige bookmakers ook de mogelijkheid aan om van hun faciliteiten gebruik te maken voor het afsluiten van onderlinge weddenschappen. Iedereen kan zo’n weddenschap openen en dan afwachten wie daarin meegaat. De aard van de weddenschap is niet zo belangrijk, al zal die wel aan de normale fatsoensnormen gebonden zijn. De notering voor zo’n weddenschap wordt niet door de bookmaker bepaald, maar door de initiatiefnemer.